Een arbeidsongeval kan verschillende gevolgen hebben: het kan zonder gevolg blijven, er kan sprake zijn van een tijdelijke arbeidsongeschiktheid en in bepaalde gevallen leidt het helaas tot een blijvende arbeidsongeschiktheid of zelfs een overlijden. 

In de privésector blijft 42,3% van de arbeidsongevallen zonder gevolg en heeft 57,7% van de arbeidsongevallen dus wel een gevolg. Bijna 10% heeft zelfs een blijvend of dodelijk gevolg.

Het is duidelijk dat werken in de bouwsector een groter risico met zich meebrengt: een derde van de arbeidsongevallen blijft zonder gevolg, wat betekent dat bijna 67,7% leidt tot een of andere vorm van arbeidsongeschiktheid. Ten opzichte van 2017 zijn deze verhoudingen zijn onveranderd gebleven, zowel in de privésector als in de bouwsector.

De cijfers van Fedris over arbeidsongevallen tonen aan dat het aantal arbeidsongevallen in de bouwsector licht steeg. Tegelijkertijd zien we dat de risicograad in de bouwsector hoger ligt dan in de privésector: als er een arbeidsongeval plaatsvindt in de bouwsector, dan is de kans groter dat dit leidt tot een zekere mate van arbeidsongeschiktheid. 

Een van de kerntaken van Constructiv is welzijnsadvies verlenen aan de werkgevers en werknemers van bouwbedrijven. Dit gebeurt in veel gevallen in het kader van bouwplaatsbezoeken. Tijdens deze bezoeken worden veiligheidsaspecten besproken en eventuele vaststellingen van tekortkomingen gedaan die ter plaatse worden doorgenomen met de werfverantwoordelijke, de werknemers en hun vertegenwoordigers, en in sommige gevallen met de directie of de preventieadviseur. 

Na een werfbezoek worden de vaststellingen verwerkt en ontvangen de werkgevers een adviesverslag waarin de vastgestelde tekortkomingen werden vertaald naar adviezen, meestal verduidelijkt aan de hand van een foto. Zo werden in 2019 8.000 bouwplaatsbezoeken afgelegd, een stijging met 500 tegenover 2018. 

Met deze 8.000 bouwplaatsbezoeken werden 2.700 bouwbedrijven bereikt, aan wie 5.000 afgewerkte adviesverslagen werden bezorgd die 55.000 concrete adviezen bevatten. Deze adviezen worden in het adviesverslag onderverdeeld in dertien rubrieken, zodat de aannemers een duidelijk beeld kunnen krijgen van de aard van de vaststellingen.

Bijna driekwart van de adviezen richtte zich op vier van de dertien rubrieken, met name administratieve documenten, collectieve uitrusting voor werken op hoogte, omgeving en materiële werfinrichting. 

Bijkomend wordt een duidelijke toename vastgesteld van de adviezen rond opleiding en informatie. Er worden nu maar liefst 64% meer adviezen rond opleiding en informatie gegeven dan in 2013. Dat maakt van deze groep adviezen, naast adviezen over gezondheid en geschiktheid en over persoonlijke beschermingsmiddelen, de sterkste stijger. 

Op basis van de vastgestelde tekortkomingen op een bouwplaats doen de welzijnsadviseurs aanbevelingen over eventuele bijkomende acties voor de bouwbedrijven. Deze acties monden in veel gevallen uit in regio-overschrijdende bouwplaatsbezoeken aan een welbepaald bouwbedrijf. Tijdens deze bezoeken worden, na analyse van de vaststellingen voor dit bouwbedrijf in de verschillende regio’s, een aantal specifieke aandachtspunten naar voren geschoven. 

De resultaten van deze gecoördineerde bezoeken worden in de meeste gevallen gevolgd door een bedrijfsbezoek om het algemene preventiebeleid van het bouwbedrijf te optimaliseren. In 2019 waren er 3.200 dergelijke bedrijfsbezoeken.

Al sinds 2017 zet Constructiv extra in op bedrijfsbezoeken zonder daarbij het belang van bouwplaatsbezoeken uit het oog te verliezen. Bedrijfsbezoeken kunnen een grote impact hebben op het algemene preventiebeleid van bouwbedrijven: de adviezen die onze regionale adviseurs verlenen rond het preventiebeleid, kunnen samen met het bedrijf worden omgezet in een concreet actieplan. Ook in 2019 werd deze opdracht verdergezet en werd een stijging vastgesteld van de beide types bezoeken.

Door deze dubbele aanpak, de focus op concrete vaststellingen in het kader van bouwplaatsbezoeken en de focus op het algemene preventiebeleid van bouwbedrijven via bedrijfsbezoeken, wordt welzijn niet enkel reactief, maar ook proactief bevorderd.  

Uit deze grafiek blijkt dat een bedrijfsbezoek in 2019 vaak gericht was op ofwel het algemene preventiebeleid, ofwel het op maat maken en/of opvolgen van een actieplan voor het bouwbedrijf.

Tijdens de bezoeken van onze welzijnsadviseurs worden ook regelmatig specifieke aandachtspunten gehanteerd die voortvloeien uit de sensibiliseringscampagnes die Constructiv organiseert voor de bouwsector. 

De onderstaande tabel bevat hier een overzicht van en uiteraard is de lopende campagne Alert voor asbest hierin prominent vertegenwoordigd. (Als er geen campagne aangeduid werd, wordt het bezoek toegewezen aan de categorie Algemeen preventiebeleid.)

Er zijn verschillende mogelijkheden om de evolutie van arbeidsongevallen te kunnen volgen. Traditioneel worden de frequentie- en ernstgraden van Fedris gehanteerd. Hoewel deze cijfers een vertraging kennen (de recentste cijfers zijn immers van 2018), geven ze een gedetailleerd zicht op de arbeidsongevallen in de bouwsector en zijn specifieke economische activiteiten. 

Bijkomend heeft Constructiv echter indicatoren ontwikkeld op basis van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid* , waardoor we ook beschikken over cijfers voor 2019. 

Aan de hand van deze cijfers kunnen we de arbeidsongevallencijfers op een meer gewogen manier bekijken. Zo kan het aantal arbeidsongevallen in absolute cijfers sterk dalen, maar als de werkgelegenheid bijvoorbeeld evenredig daalt, is er in wezen niets veranderd aan het arbeidsongevallenrisico. Door de beide graadmeters te combineren, kunnen we de arbeidsongevallen beter duiden.

Frequentie- en ernstgraden (Fedris)  

De frequentiegraad is de verhouding van het totale aantal ongevallen met een volledige ongeschiktheid van ten minste een dag of de dood tot gevolg, met het aantal uren blootstelling aan het risico, vermenigvuldigd met 1.000.000.  

Het aantal uren blootstelling aan het risico wordt berekend aan de hand van het aantal gewerkte dagen op jaarbasis, zoals vastgesteld door de RSZ. Dat aantal werkdagen wordt omgezet in voltijdse equivalenten (VTE’s), vermenigvuldigd met 7,6 (aantal werkuren per dag) en met 229 (aantal werkdagen per jaar). 

De werkelijke ernstgraad is de verhouding van het aantal werkelijk verloren kalenderdagen ingevolge arbeidsongevallen tot het aantal uren blootstelling aan het risico, vermenigvuldigd met 1.000.

In de onderstaande grafiek wordt de evolutie van de frequentiegraden weergegeven van zowel de privésector als de bouwsector. De grafiek toont duidelijk aan dat de in de bouwsector een beduidend groter risico op een arbeidsongeval bestaat, maar het is zeker bemoedigend dat de frequentiegraad sterk blijft dalen, waar die in de privésector na een aanvankelijke daling eerder lijkt te stagneren. 

Frequentie- en ernstmeters (Constructiv)

Via de DmfA heeft Constructiv onrechtstreeks inzage in de arbeidsongevallencijfers via een analyse van code 60: arbeidsongeschiktheid door arbeidsongevallen vanaf dag 31. We noemen deze inzage onrechtstreeks omdat code 60 strikt genomen een indicatie is voor een zwaarder arbeidsongeval, gelet op de vele dagen arbeidsongeschiktheid. Bovendien is code 60 een indicatieve code, wat betekent dat de werkgever niet de authentieke bron is. Er wordt een aantal dagen aangegeven in code 60, maar een externe instantie beslist over de kwalificatie hiervan. In dit geval is dat de arbeidsongevallenverzekeraar.  

Op basis van de DmfA berekent Constructiv drie parameters voor de arbeidsongevallencijfers. Deze parameters zijn de frequentiemeter arbeidsongevallen (FA), de verletmeter arbeidsongevallen (VA) en de globale verletmeter (GV). 

(aantal dagen werkverlet ten gevolge van arbeidsongevallen met minstens 30 kalenderdagen arbeidsongeschiktheid ) * 10.000
aantal gewerkte dagen

(aantal dagen werkverlet ten gevolge van een arbeidsongeschiktheid van minstens 7 dagen) * 10.000
aantal gewerkte dagen

Het is inmiddels anderhalf jaar geleden dat Constructiv in partnerschap met Fedrissamen met een vijftigtal partners het startschot gaf voor de campagne Alert voor asbest in aanwezigheid van minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken, Maggie De Block.

Deze campagne richt zich zowel tot professionele asbestverwijderaars als tot particulieren. Door middel van tv-spots werd gewezen op minder bekende asbesttoepassingen; verdere sensibilisering gebeurde via het grootschalig verspreiden van campagneposters en -brochures via de campagnepartners, bouwbedrijven, steden en gemeenten, intercommunales en bouwhandelaars, maar ook via sociale media en specifieke acties van partnerorganisaties.

Focus op social media & hernieuwde distributie

In het tweede jaar van de campagne Alert voor asbest zegden 115 steden en gemeenten, 24 intercommunales en alle bouwhandelaars opnieuw hun steun toe voor de verdeling van onze campagnetools, maar de focus verlegde zich vooral naar digitale communicatie via kanalen als Facebook, Twitter en YouTube. 

Alert zijn voor alle mogelijke asbesttoepassingen, de correcte collectieve en persoonlijke beschermingsmaatregelen nemen en asbesthoudende materialen niet zomaar zelf verwijderen (want in veel gevallen moet hiervoor een beroep gedaan worden op een professional), zijn de belangrijkste aandachtspunten!

Bijkomende publicaties

Een beroepsgroep die zeer regelmatig in contact komt met de meest uiteenlopende asbesttoepassingen, bestaat uit de arbeiders die betrokken zijn bij sloop- en ontmantelingswerken. Voor deze doelgroep werd een specifieke brochure samengesteld met de aandachtspunten voor asbestverwijdering bij bekende, maar vooral bij minder bekende toepassingen.

Persoonscertificatie voor werknemers van erkende asbestverwijderingsbedrijven

Even belangrijk als de sensibilisering van het grote publiek is verzekeren dat de professionele dienstverlening een hoog niveau blijft behouden. Hiertoe werd tijdens de campagne gestart met een systeem van persoonscertificatie van werknemers van asbestverwijderende bedrijven. Het certificatiesysteem werd operationeel in de periode van winteropleidingen 2019-2020.

De app AsbestCheck: een voltreffer

De mobiele applicatieAsbestCheck, een hulpmiddel waarmee zowel professionals als particulieren kunnen inschatten of een toepassing asbestverdacht is, werd intussen al meer dan 5.500 keer gedownload en is een van de succesnummers van deze campagne.

Nieuwe website AsbestFonds

Onze campagnepartner Fedris werkte er in 2019 hard aan om in januari 2020 de website van hetAsbestfonds, ook wel kortweg AFA genoemd, in een nieuw kleedje te steken. Het AFA vergoedt en begeleidt asbestslachtoffers in België.